مراقبت های روزانه استومی (Stoma Care) نقش حیاتی در پیشگیری از عفونت، نشت استومی، آسیب پوست اطراف استوما و حفظ کیفیت زندگی بیمار را دارد. در این مطلب، هلدینگ برتر، نماینده محصولات استومی کلوپلاست در ایران، تمام نکات مهم مراقبت از استومی را آورده است و در ادامه با تهیه چک لیست مراقبتهای روزانه، سعی بر این داشته است که وظایف بیماران را راحت کرده و فشار روانی و جسمانی آنها را کاهش دهد.
بهداشت پوست اطراف استوما
- روزانه پوست اطراف استوما را با آب ولرم و گاز استریل یا پارچه نرم تمیز کنید.
- از صابون‌های معطر یا الکل‌دار استفاده نکنید چون باعث تحریک پوست می‌شوند.
- قبل از چسباندن کیسه جدید، پوست باید کاملاً خشک باشد.
انتخاب صحیح سایز برش کیسه
- دهانه چسب کیسه باید دقیقاً با اندازه استوما تطابق داشته باشد.
- اگر دهانه خیلی بزرگ باشد، پوست تحریک می‌شود. اما اگر خیلی تنگ باشد، ممکن است جریان دفع را محدود کرده یا به استوما آسیب بزند.
تعویض به‌موقع کیسه استومی
- معمولاً هر 1 تا 3 روز یکبار کیسه تعویض می‌شود (بسته به نوع کیسه: كیسه استومی یک تکه– کیسه درناژ كلوپلاست– کیسه استومی Post Op– کیسه استومی دو تکه )
- در صورت نشت، بو یا جدا شدن چسب، بلافاصله کیسه باید بلافاصله عوض شود.
بررسی ظاهر استوما
- رنگ استوما باید قرمز یا صورتی مرطوب باشد (مثل مخاط داخل دهان)
- اگر رنگ آن تیره، سیاه یا خشک شد، فوراً به پزشک مراجعه شود و یا با کانون مشاوره کلوپلاست (کمک®) با شماره 68518-021 تماس گرفته شود.
- تورم خفیف طبیعی است ولی خروج بیش‌ازحد، خونریزی، درد یا ترشح چرکی علامت هشدار است.
پیشگیری از آسیب پوستی
- از پودر محافظ پوست (پودر استومی) یا کرم‌های بدون چربی مخصوص استومی (کرم محافظ براوا ) استفاده شود.
- هنگام برداشتن چسب، آرام عمل شود تا پوست کنده نشود. در افراد با پوست شکننده حتما از محصولات جدا کننده چسب (اسپری جدا کننده چسب براوا) استفاده شود.
کنترل بو و گاز
رژیم غذایی طوری تنظیم شود که گاز کمتر تولید شود (مثلاً کاهش مصرف حبوبات، پیاز، کلم، نوشابه)
برخی کیسه‌ها دارای فیلتر ضد بو هستند. اگر امکان دارد از آنها استفاده شود. ( برای تهیه محصولات استومی باکیفیت با پشتیبانی هلدینگ برتر تماس حاصل شود. )
لباس مناسب بیماران استومی
- لباس‌های تنگ که روی استوما فشار وارد میکند، اصلا مناسب نیست.
- لباس نخی و راحت استفاده شود. کیسه استومی را می‌توان زیر لباس پنهان کرد.
مراجعه منظم به پزشک یا پرستار استومی
- به‌ویژه در هفته‌های اول بعد از جراحی یا در صورت بروز تغییراتی در استوما حتما با پرستار استومی و پزشک استومی تماس حاصل شود.
- کسب اطلاعات و آموزش لازم از طریق پرستار استومی برای نحوه استفاده صحیح از کیسه استومی و محصولات کمکی بسیار مهم است.
فعالیت و ورزش
- به‌طور کلی استومی مانع ورزش یا تحرک نیست. اما بلند کردن اجسام سنگین یا فشار به شکم ممکن است باعث فتق در ناحیه استوما شود.
وظایف بیمار استومی در سفر و خارج از خانه
- همیشه تجهیزات اضافه (کیسه، چسب، پودر، دستمال مرطوب و…) همراه داشته باشد.
- در مکان‌های عمومی یا مسافرت، از کیسه‌های ضد نشت و با دوام استفاده کند.
چک‌لیست روزانه مراقبت از استومی
تجربه بیمار استومی در چالشهای مراقبت های روزانه
” یاد گرفتم با استومی زندگی کنم، نه بجنگم”
روز اولی که از بیمارستان مرخص شدم، با خودم گفتم: من چطور باید هر روز این کیسه رو عوض کنم؟ چطور باید حمام برم؟ چطور توی جمع باشم؟ واقعاً نمی‌دونستم از کجا باید شروع کنم؟
چالش ۱: پوست اطراف استوما
یکی از بزرگ‌ترین دردسرها برای من، التهاب پوست اطراف استوما بود. اوایل نمی‌دونستم چطور تمیزش کنم. یه بار با دستمال مرطوب الکل‌دار تمیزش کردم و تمام پوست سوخت! بعداً پرستار بهم یاد داد فقط با آب ولرم و گاز استریل بشورم، و پودر محافظ استفاده کنم. الان دیگه فقط هفته‌ای یه بار پوست کمی قرمز می‌شه که می‌دونم چطوری کنترلش کنم.
چالش ۲: مدیریت زمان و تعویض کیسه
بزرگ‌ترین ترسم، نشت کیسه بود. همیشه حس می‌کردم اگر سرکار باشم یا بیرون، ممکنه کیسه نشتی بده. واسه همین همیشه یه پک اضطراری تو کیفم دارم: کیسه یدک، چسب، دستمال، پودر. با گذشت زمان فهمیدم بهترین زمان تعویض کیسه صبح‌هاست، وقتی استوما کم‌فعاله. الان تقریباً برنامه‌م منظم شده، هر ۳ روز یه‌بار تعویض کامل دارم.
چالش ۳: لباس پوشیدن
من همیشه مانتوهای جذب دوست داشتم، ولی وقتی استومی گرفتم حس کردم دیگه نمی‌تونم اون لباسا رو بپوشم. تا وقتی فهمیدم می‌تونم با شورت‌های بلند مخصوص استومی، گن نازک یا مانتوهای فون دوباره استایلم رو داشته باشم. الان بدون خجالت می‌رم بیرون. کسی هم نمی‌فهمه چیزی هست.
چالش ۴: حرف زدن درباره استوما
سخت‌ترین چیز برای من این بود که به اطرافیانم بگم استومی دارم. اولش پنهون می‌کردم، ولی یه‌بار مجبور شدم وسط مهمونی برم تعویضش کنم. بعدش تصمیم گرفتم باهاشون حرف بزنم. وقتی دیدم چقدر درکم می‌کنن، حس کردم یه بار از رو دوشم برداشته شد. الان راحت‌ترم.
الان دیگه استومی بخشی از منه. نه اینکه خوشحال باشم از داشتنش، ولی فهمیدم زندگی باهاش ادامه داره. حمام می‌رم، ورزش می‌کنم، سفر می‌رم. فقط باید یاد بگیری با بدنت مهربون باشی. حتی اگر یه کیسه روی شکمت باشه.
