چرا رژیم غذایی بیماران استومی اهمیت دارد؟
بیماران استوما (افرادی که تحت عمل جراحی استومی قرار گرفته‌اند) علاوه بر محصولات استومی، نیاز به رژیم غذایی مناسب و مدیریت‌شده دارند تا از مشکلات گوارشی و عوارض احتمالی جلوگیری کنند. رژیم غذایی این افراد باید به‌گونه‌ای باشد که عملکرد طبیعی دستگاه گوارش حفظ شود و ناراحتی‌هایی مانند نفخ، یبوست، یا اسهال کاهش یابد. بعد از جراحی استوما، روده دیگر نمی‌تواند مثل قبل غذاها را به خوبی جذب کند. به همین دلیل، باید به غذایی که خورده میشود بیشتر توجه کرد و عادات غذایی را بهبود داد.
اصول کلی رژیم غذایی در جراحی استومی
- آهسته معرفی کردن مواد غذایی جدید
پس از عمل جراحی، غذاها باید به‌آرامی وارد رژیم غذایی شوند تا تأثیر هر غذا بر سیستم گوارش مشخص شود.
- جویدن کامل غذا
غذاها باید به‌خوبی جویده شوند تا از انسداد استوما جلوگیری شود.
- مصرف مایعات کافی
بیماران استوما به دلیل از دست دادن مایعات از طریق استوما، نیاز به مصرف مایعات بیشتر دارند (حداقل 8 تا 10 لیوان آب در روز).
- پرهیز از غذاهای نفاخ
غذاهای تولیدکننده گاز مانند لوبیا، کلم، پیاز، نوشابه‌های گازدار، و برخی میوه‌ها باید با احتیاط مصرف شوند.
- مصرف فیبر مناسب
بسته به نوع استوما (ایلئوستومی،کولوستومی و یوروستومی )، میزان فیبر مصرفی باید تنظیم شود:
- برای تغذیه در ایلئوستومی ، مصرف فیبر کم‌تر توصیه میشود.
- برای تغذیه در کولوستومی ، می‌توان فیبر بیشتری به تدریج وارد رژیم غذایی کرد.
غذاهای توصیه‌شده برای بیماران استومی
- پروتئین‌ها: گوشت سفید (مرغ، ماهی)، تخم‌مرغ، لبنیات کم‌چرب، سویا.
- کربوهیدرات‌ها: نان سفید، برنج، ماکارونی، سیب‌زمینی پخته.
- سبزیجات پخته‌شده: هویج، کدو، اسفناج (پس از پخت).
- میوه‌های بدون پوست: موز، سیب پخته، گلابی نرم.
- مایعات: آب، چای کم‌رنگ، آب گوشت، آب‌میوه طبیعی بدون شکر.
- غذاهایی که باید با احتیاط مصرف شوند
- نفاخ‌ها: لوبیا، کلم، گل‌کلم، بروکلی.
- غذاهای پر فیبر: ذرت، غلات سبوس‌دار.
- غذاهای تولیدکننده بو: ماهی، تخم‌مرغ، پیاز.
- غذاهای سخت و غیرقابل هضم: مغزها، دانه‌ها، ذرت بوداده.
نکات ویژه
اگر بیمار دچار اسهال است:
- مصرف موز، سیب‌زمینی پخته، برنج سفید.
- پرهیز از مواد غذایی چرب و ادویه‌دار.
اگر بیمار دچار یبوست است:
- افزایش تدریجی مصرف فیبر (سبزیجات پخته و میوه‌های نرم).
- مصرف مایعات بیشتر.
اگر بیمار دچار گاز زیاد است:
- پرهیز از نوشیدنی‌های گازدار.
- خوردن غذا در وعده‌های کوچک و مکرر.
مشورت با پزشک یا متخصص تغذیه برای تنظیم دقیق رژیم غذایی توصیه میشود، زیرا نیازهای تغذیه‌ای هر بیمار متفاوت است.
نمونه برنامه غذایی بیمار استوما بعد از جراحی:
مرحله 1: روزهای اول (فقط مایعات)
در چند روز اول بعد از عمل، فقط مایعات رقیق مثل آب، آب‌لیمو یا شربت بخورید. این به بدن شما کمک می‌کند که به آرامی شروع به پذیرش غذا کند.
مرحله 2: اضافه کردن میوه‌های پوره‌شده
بعد از 3 تا 5 روز، می‌توانید میوه‌های پخته و پوره‌شده را به مایعات خود اضافه کنید. اگر مطمئن نیستید، با پزشک یا مشاور تغذیه مشورت کنید.
مرحله 3: وعده‌های کوچک مخلوط‌شده
وقتی حس کردید آماده‌اید، می‌توانید وعده‌های کوچک و مخلوط‌شده شامل غذاهای نشاسته‌ای (مثل سیب‌زمینی یا برنج) و پروتئین (مثل مرغ) را امتحان کنید. از سبزیجات خام و غذاهای تحریک‌کننده پرهیز کنید.
مرحله 4: افزایش مقدار غذا
به تدریج حجم غذا را بیشتر کنید و غذاهای جامدتر بخورید. به واکنش بدن خود توجه کنید.
مرحله 5: بازگشت به رژیم عادی
در نهایت، می‌توانید رژیم غذایی عادی را از سر بگیرید، اما همچنان باید به سالم و متعادل بودن غذاها توجه داشته باشید.
در دوران بعد از جراحی استوما انتخاب نوشیدنی‌ها مهم است:
قهوه یا چای؟
اگر عاشق قهوه هستید، خبر خوب این است که قهوه انتخاب بهتری نسبت به چای است.
چای (حتی دمنوش‌های گیاهی) می‌تواند روده را تحریک کند، باعث افزایش خروجی استوما شود و درد روده‌ای ایجاد کند.
آب گازدار یا بدون گاز؟
آب بدون گاز بهترین گزینه است.
آب گازدار به دلیل داشتن دی‌اکسید کربن می‌تواند در معده با اسید ترشح‌شده واکنش دهد و اسید کربنیک تشکیل کند، که این ماده باعث تحریک و التهاب روده میشود.
نکته: انتخاب نوشیدنی‌ها باید با توجه به تأثیر آن‌ها روی روده و استوما انجام شود، بنابراین بهتر است همیشه گزینه‌های ملایم‌تر و کم‌تحریک‌تر را انتخاب کنید.
چه چیزهایی نباید مصرف شود؟
- شیر و لبنیات: مثل ماست و پنیر.
- میوه و سبزیجات خام: که ممکن است برای روده سنگین باشند.
- چای و دمنوش‌های گیاهی: چون روده را تحریک می‌کنند.
- آب گازدار و نوشابه‌ها: به دلیل تحریک معده و روده.
با توجه به تجربه هلدینگ برتر در آموزش بیماران دارای استومی بعد از جراحی، رعایت نکات تغذیه در بیمار استومی.نه تنها به بهبود وضعیت جسمی کمک می‌کند، بلکه کیفیت زندگی را هم بهبود می‌بخشد. توجه به این نکات می‌تواند تأثیر بزرگی در احساس راحتی و سلامت داشته باشد.
