زندگی با استوما (کولوستومی، یوروستومی، ایلئوستومی ) و راهنمایی‌های لازم برای سازگاری با شرایط جدید بعد از جراحی
اولین بیدار شدن پس از عمل جراحی
کیسه شفاف:
زمانی که از خواب بیدار می‌شوید، اولین کیسه استومی شما معمولاً شفاف خواهد بود.
کیسه شفاف به پرستاران و پزشکان اجازه می‌دهد تا وضعیت استوما (دهانه خروجی جدید) را بررسی کرده و از سلامت آن مطمئن شوند. این وضعیت طبیعی است و جای نگرانی ندارد.
اتصال درن‌ها (لوله‌های تخلیه):
ممکن است چند درن یا لوله‌های تخلیه کوچک به بدن شما متصل باشد. هدف درن‌ها کمک به خروج ترشحات و مایعات اضافی از ناحیه عمل است. معمولاً این درن‌ها طی چند روز بعد از عمل توسط جراح برداشته می‌شوند.
اطلاعات در مورد زندگی با استوما
پس از عمل، آشنایی و سازگاری با استوما مهم است. این مرحله شامل موارد زیر می‌شود:
الف) مراقبت از پوست اطراف استوما
بسیار مهم است که پوست اطراف استوما تمیز و خشک نگه داشته شود تا دچار سوزش یا التهاب نشود. برای این کار، باید به روش صحیح تعویض کیسه و تمیز کردن ناحیه استوما دقت کنید.
ب) انتخاب محصولات اوستومی مناسب
برای جلوگیری از مشکلاتی مانند نشت محتویات کیسه یا ایجاد حساسیت پوستی، استفاده از کیسه استومی مناسب برای نوع استومای شما ضروری است.
انواع کیسه‌های استومی وجود دارد (تک‌تکه، دوتکه، کیسه‌های ضدبو و غیره) و انتخاب محصول مناسب به نیاز شما بستگی دارد. مشاوره با پرستار متخصص استوما در این زمینه بسیار کمک‌کننده خواهد بود. هلدینگ برتر نماینده محصولات استومی کلوپلاست در ایران، با ارائه انواع محصولات استومی باکیفیت، سعی بر این دارد که مشکلات بیماران استوما را به حداقل برساند.
ج) عیب‌یابی مشکلات احتمالی
نشت یک نگرانی بزرگ برای بسیاری از استوميت ها است، بنابراین یافتن راه هایی برای جلوگیری از نشت ضروری است.
نشت کیسه استومی:
اگر کیسه به درستی روی پوست قرار نگیرد یا محصول مناسبی استفاده نشود، ممکن است محتویات آن نشت کند. در چنین شرایطی باید علت نشت را بررسی کرده و در صورت نیاز محصول دیگری را امتحان کنید.
سوزش پوست اطراف استوما:
سوزش پوست می‌تواند ناشی از نشت کیسه یا حساسیت پوستی باشد. مراقبت از پوست با تمیز کردن صحیح و استفاده از محصولات استومی مناسب، مانند چسب استومی یا پودرمحافظ استومی پوست، می‌تواند این مشکل را کاهش دهد.
با توجه به اینکه پوست اطراف استوما بسیار حساس است، تشخیص زودهنگام نشتی و جلوگیری از تحریک مکانیکی می‌تواند به شما کمک کند تا از مشکلات پوستی جلوگیری کنید. نکات مهم شامل بررسی مرتب نشتی‌ها، تعویض به موقع کیسه و استفاده از تکنیک‌های صحیح مراقبتی است.
نکات کلیدی برای تشخیص نشت کیسه استومی:
تشخیص نشتی یکی از گام‌های مهم برای جلوگیری از آسیب به پوست است. بررسی وجود مواد دفعی روی پوست اطراف استوما یا پشت صفحه چسب (حتی اگر هیچ نشانه واضحی از نشت نبینید).
بررسی صفحه چسب از نظر تغییرات غیرعادی مانند ذوب شدن چسب: این اتفاق زمانی می‌افتد که چسب به دلیل تماس با مواد دفعی واکنش نشان داده و حالت خود را از دست داده باشد.
تشخیص زودهنگام هر تغییر غیرعادی می‌تواند از مشکلات پوستی شدید جلوگیری کند.
گاهی ممکن است قرمزی، درد، رطوبت و حتی خونریزی کم در پوست دیده شود، اما نشتی وجود نداشته باشد. در این موارد، علت مشکل می‌تواند تحریک مکانیکی باشد.
تحریک مکانیکی چیست؟
آسیب پوست به دلیل جدا کردن غیر اصولی صفحه چسب یا تمیز کردن بیش از حد و مالش شدید ایجاد می‌شود.
علائم تحریک مکانیکی:
- قرمزی و التهاب پوست
- حساسیت و درد
- احتمالاً رطوبت و خونریزی جزئی
راهکارهای جلوگیری از تحریک مکانیکی
نحوه صحیح جدا کردن چسب پایه استومی:
- صفحه چسب را به آرامی جدا کنید و از پاره کردن ناگهانی آن خودداری کنید.
- با دست دیگر، پوست اطراف استوما را ثابت نگه دارید تا فشار کمتری به پوست وارد شود.
تمیز کردن ملایم پوست اطراف استوما:
- از مالش شدید پوست هنگام تمیز کردن خودداری کنید و به آرامی این کار را انجام دهید.
استفاده از پاک‌کننده چسب استومی:
- می‌توانید از محصولات پاک‌کننده چسب استومی برای کمک به برداشتن چسب پایه بدون آسیب به پوست استفاده کنید.
علت تجمع گاز در کیسه استومی
هنگام بلعیدن غذا یا مایعات، مقداری هوا به همراه آن وارد دستگاه گوارش می‌شود.
فیلترهای زغالی تعبیه‌شده در کیسه‌های استومی معمولاً این هوا را آزاد می‌کنند.
در برخی شرایط، فیلتر ممکن است نتواند به درستی عمل کند:
- ظرفیت محدود فیلتر: ممکن است حجم گاز تولیدشده بیشتر از ظرفیت فیلتر باشد.
- مسدود شدن فیلتر: مواد دفعی می‌توانند فیلتر را مسدود کنند.
- خیس شدن فیلتر: در این صورت فیلتر عملکرد خود را از دست می‌دهد.
نتیجه این مشکلات، باد کردن کیسه مانند یک بادکنک خواهد بود.
مشكل ديگر زمانی است که گاز در کیسه استومی جمع شود و آن را مانند بادكنک باد کند.
راهکارهای کاهش تجمع گاز در کیسه استومی
الف) کاهش میزان هوای بلعیده‌شده
- در طول روز وعده‌های غذایی خود را به‌صورت منظم مصرف کنید. غذا را کاملاً بجوید تا هوا کمتری وارد معده شود.
- هنگام نوشیدن مایعات، آن را جرعه‌جرعه و آهسته بنوشید.
- از عجله کردن در وعده‌های غذایی پرهیز کنید.
- اجتناب از فعالیت‌هایی که هوا را وارد دستگاه گوارش می‌کند: نوشیدن با نی یا از بطری‌های دریچه‌دار، جویدن آدامس،سیگار کشیدن،خروپف یا تنگی نفس
ب) تغییر رژیم غذایی
برخی مواد غذایی باعث افزایش تولید گاز در روده می‌شوند با مطالعه ” رژیم غذای در بیماران استومی“ نکات مهم را به خاطر بسپارید:
مواد غذایی نفاخ:
- سبزیجاتی مانند کلم، پیاز، لوبیا
- غذاهای پر فیبر و غذاهای تند
نوشیدنی‌های گازدار:
- نوشابه‌ها و سایر نوشیدنی‌های حاوی گاز باعث ورود هوای اضافی به روده می‌شوند.
مصرف پروبیوتیک‌ها:
- پروبیوتیک‌ها به تعادل باکتری‌های روده کمک می‌کنند. مصرف ماست پروبیوتیک یا مکمل‌های پروبیوتیک می‌تواند میزان گاز تولیدشده را کاهش دهد.
سبک زندگی و تاثیر فردی:
- میزان تولید گاز در بدن افراد متفاوت است. برخی غذاها ممکن است برای یک نفر مشکل‌ساز باشد اما برای دیگری هیچ تأثیری نداشته باشد. با تغییر سبک زندگی و توجه به رژیم غذایی خود می‌توانید تشخیص دهید کدام غذاها یا عادات باعث افزایش گاز در بدن شما می‌شوند.
هنگام تجمع گاز در کیسه استومی چه باید کرد؟
تجمع گاز در کیسه ممکن است باعث باد کردن کیسه شود که برای فرد ناخوشایند است. در چنین شرایطی راه‌حل‌های مختلف وجود دارد:
- اگر از کیسه ته باز یا سیستم دو تکه استفاده می‌کنید، می‌توانید در سرویس بهداشتی، گاز موجود در کیسه را تخلیه کنید.
- در صورتی که فیلتر کیسه مسدود شده باشد، تعویض کیسه می‌تواند مشکل را برطرف کند.
تحریک پوست اطراف استوما
تحریک پوست اطراف استوما اغلب به دلیل نشت مواد دفعی در زیر چسب اتفاق می‌افتد. این مشکل می‌تواند برای بیمار بسیار آزاردهنده باشد و باعث شود که کیسه به درستی کار نکند.
پوست اطراف استوما (ناحیه پریستومال) باید شبیه پوست سایر قسمت‌های بدن باشد.
بلافاصله پس از برداشتن چسب، ممکن است پوست کمی صورتی شود، اما این تغییر رنگ باید بعد از چند دقیقه برطرف شود.اگر تغییر رنگ برطرف نشد یا پوست دچار آسیب شده بود، می‌تواند نشانه تحریک پوستی باشد.
تحریک پوست اطراف استوما معمولاً به دلیل نشت مواد دفعی از کیسه، در زیر چسب و روی پوستتان ایجاد می شود.
راهکارهای جلوگیری از تحریک پوست اطراف استوما
بررسی علت تحریک:
چسب را بردارید و پشت آن را نگاه کنید.آیا نشانه‌ای از مواد دفعی (ادرار یا مدفوع) وجود دارد؟
این موضوع نشان می‌دهد که نشت باعث تحریک پوست شده است.
ارزیابی الگوی آسیب پوستی:
آیا الگوی سوزش یا آسیب در اطراف استوما مطابق با موادی است که روی چسب دیده می‌شود؟
بررسی تناسب کیسه و چسب:
- آیا کیسه به درستی اطراف استوما را پوشش می‌دهد؟
- اگر پوست در معرض مواد دفعی باشد، باید قطر و شکل استوما را ارزیابی کنید.
- سوراخ چسب را طوری تنظیم کنید که دقیقاً با قطر و شکل استوما مطابقت داشته باشد.
بررسی موقعیت استوما نسبت به سطح پوست:
- آیا استوما بالای سطح پوست قرار دارد؟
- هم‌سطح یا زیر سطح پوست است؟
اگر استوما هم‌سطح یا زیر سطح پوست باشد یا در چین‌های پوستی عمیق قرار گرفته باشد، ممکن است نیاز به نوع دیگری از کیسه، لوازم جانبی مناسب با شکل بدن خود داشته باشید.
در این مورد، می‌توانید به مقاله “ارزیابی بدن” مراجعه کنید.
خوردگی چسب استوما
- آیا چسب دچار خوردگی شده است؟ در این حالت، ممکن است نیاز باشد کیسه را زودتر تعویض کنید. استفاده از چسب‌های مقاوم در برابر خوردگی را امتحان کنید.
- اگر از چسب مقاوم استفاده نمی‌کنید و چسب زود خراب می‌شود، تعویض مکرر چسب یا استفاده از چسب‌های مقاوم‌تر را در نظر بگیرید.
- مشورت با پزشک یا پرستار متخصص، اگر تحریک پوستی همچنان ادامه داشت یا علت آن مشخص نشد، حتماً با پرستار متخصص استوما یا پزشک خود مشورت کنید.
چسبیدن کیسه به استوما
این مشکل زمانی رخ می‌دهد که درون کیسه خلأ ایجاد شود. خلأ باعث می‌شود که قسمت داخلی کیسه به استوما بچسبد. این اتفاق مشکلات زیر را به دنبال دارد:
- جلوگیری از حرکت مواد دفعی به سمت انتهای کیسه.
- مسدود شدن فیلتر کیسه، که باعث ایجاد گاز و فشار در کیسه می‌شود.
- افزایش خطر جدا شدن کیسه از روی پوست شکم.
مشكل ديگر چسبيدن قسمت داخلی کیسه به استوما می باشد.
راهکارهای جلوگیری از چسبیدن کیسه به استوما
- دمیدن هوا به داخل کیسه پیش از استفاده
قبل از قرار دادن کیسه جدید، مقدار کمی هوا به داخل آن بدَمید. این کار باعث می‌شود که درون کیسه کمی فضا ایجاد شود و از شکل‌گیری خلأ جلوگیری کند.
- استفاده از روغن یا روان‌کننده
یک قطره روغن یا روان‌کننده را در داخل کیسه بچکانید. روغن به مواد دفعی کمک می‌کند تا به‌راحتی به سمت انتهای کیسه حرکت کنند. این کار مانع از چسبیدن کیسه به استوما می‌شود.
